Avalanche network mainnet yayında — Cüzdan kullanımı ile gerçekleştirilebilen işlemler
Geçtiğimiz hafta aylar süren yoğun çalışma döneminin sonunda Avalanche platformu son testleri olan Everest testneti de başarı ile tamamlayıp ana ağını yayınladı (1). Validatör olmaya hak kazananlar node kurulumlarını hızla gerçekleştirirken bir haftada 500 civarında validatöre ulaşıldı. Ağın transfer ve işlem sonlandırma hızlarının son derece tatmin edici olduğu ve çok düşük bir ücret karşılığında işlemlerin 1–2 saniyede gerçekleştiği gözlemlendi. Daha önceden Ava labs tarafından yapılan açıklamada validatör ücretlerinin şimdilik yakılacağı ancak ileride bu hususta değişiklik olabileceği ifade edilmişti. Henüz platform mainneti 1 haftalık bir süredir aktif olmasına rağmen staking oranı oldukça yüksek seviyelere ulaştı ve toplam arzın %56’sını (>204M Avax) aştı (2).
Avalanche platformu nativ tokeni olan Avax çok sayıda borsa tarafından listelendi ve alım satımları başladı. Avax borsa dışında Ava labs tarafından oluşturulan wallet.avax.network adresindeki cüzdanda saklanmakta. Avax sahibi olanlar buradan transferler, staking, delegasyon gibi işlemleri gerçekleştirebilmekteler. Avalanche platformu bu cüzdan sayesinde işlemleri kolayca yapılabilmeye imkan tanıyor. Cüzdana erişim halen anahtar sözcüklerle olmakla beraber çok yakında Ledger cihaz desteği ile cüzdan erişimi sağlanması planlanmakta. Ava labs ana ağı yayınladıktan sonra ortaklar ile temaslarını da sürdürüyor. Polyient games ile yapılan işbirliği ilk duyurulan projelerden biriydi. Avalanche platformunu kullanan NFT merkeziyetsiz borsası (DEX) projesinin yakın gelecekte hayata geçmesi beklenmekte (3).
Cüzdana girildiğinden bakiye, kilitli Avax miktarı, stake edilen Avax miktarı izlenebilmekte. Cüzdan kullanarak zincirler arası transfer, stake, delegasyon işlemleri yapılmakta.
Avalanche cüzdanı ve uygulamaları
Cüzdana girince karmaşık olmayan menüler bizi bekliyor. Cüzdan bakiyemiz sol üst tarafta belirtilmiş. Elimizdeki tokenler serbest, kilitli, ve staking durumunda olanlar şeklinde sınıflandırılmış. Ayrıca varsa diğer dijital varlıkları da (Avalanche ağı üzerinde oluşturulmuş dijital varlıklar) cüzdanımızda izleyebiliyoruz. Avalanche platormunda düşük bir maliyetle çok kısa sürede kendi tokeninizi oluşturmanız mümkün. Menüde yönet, gönder, kazan gibi sekmeler mevcut. Cüzdandaki Avaxlar öncelikle X-zincirinde olup bir çok işlemde P-zincirine transfer edilmesi gerekiyor. Yukarıda bu işleme dair ekran görüntüsü mevcut olup zincirler arası transfer işlemi de başka bir adrese transfere benzer biçimde oluyor ve çok kısa sürede sonuçlanıyor.
Kazan: Bu aşamada cüzdanı kullanarak validatör ekleme, delegasyon işlemleri, zincirler arası transfer, tahmini ödül miktarı gözlemlenebilmekte. Halihazırda 2000 Avax’a sahip olan herkes node kurup Avalanche ağında ve bu ağ üzerinde geliştirilmesi planlanan tüm ağlarda da validatör olabilmektedir. Validate sekmesi seçilince işlem için stake edilecek miktar seçilmekte, süre gün, ay, yıl ve saat olarak girilmekte. Bu aşamada node ne süre ile çalıştırılacaksa ona göre bir süre belirlenmesi önemli. Minimum 2 hafta maksimum 52 hafta seçenekleri mevcut. Node süresi üzerinde bir süre staking veya delegasyon mümkün olmamakta. Staking ödülleri süreye endekslenmiş ve ilk yıl için %7–12 olarak ilan edilmişti. En uzun süre stake eden yaklaşık olarak %12 civarında yıllık gelir elde ederken 2 hafta için yıllık %7 civarında bir ödül söz konusu.
Delegasyon ise elinde node kurmak için yeterli coin (2000 AVAX) olmayanlar veya node kurmak istemeyenlerin de stake geliri elde edebilmesine olanak tanıyan sistem. Listeden seçilen bir validatöre sözleşme çerçevesinde gönderilen coinlerin node sahibince belirli bir ücret karşılığında stake edilmesidir. Delegasyon teknik konularla uğraşmak istemeyen, node kurulumu ve takibi, gerekli uptime zamanının sağlanması gibi kriterleri sağlamak için stres yaşamak istemeyenlerin tercihi olmaktadır. Minimum %2 delegasyon ücreti karşılığında delege edilecek node bulunabilmektedir. Deleegasyon ücretlerini node sahibi belirlemektedir. Başlangıçta düşük ücret açıklayan kurumsal delegasyon sunucuları sonraki dönemde bu ücretin artabileceğine işaret etmekteler.
Delegasyon için validatör seçerken node uptime özelliği yani ne kadar süre çalışır durumda kaldığına dair parametre ödül almayı doğrudan etkilediğinden dikkatli olunmalıdır. Staking periyodu sonunda çalışır durumda olduğu ve validasyon yaptığı süre %60’ın altında olan node sahibi ve Avax’larını ona delege eden kullanıcılar bu süreçte ödüllerini alamayacaktır.
Avalanche networkünde staking oranı birinci haftanın sonunda 360 milyon arzın %56.8’ine ulaşmış durumda (204 milyon Avax üzerinde). Satın alınan Avax’ların çoğunun kilitli olması nedeni ile de alım satıma açık oran oldukça düşük seviyelerde olunca sıkışık bir piyasa mevcut. Ayda bir coinlerin serbest bırakılması ile alım satım işlemlerinde canlanma olması beklenmektedir. Explorer üzerinden işlem sayıları, Avalanche ağı üzerinde üretilen diğer tokenler, ileti tarihçesi mevcut validatörler izlenebilmektedir.
Avalanche wallet’ın yakında Ledger cihazları ile ulaşılabilir olması beklenmekte olup akıllı telefonlar için de uygulama beklentisi artmıştır.
Avalanche projesinde işler takvime uygun ilerlemekte olup Avalanche Hub, Discord channel, ve Telegram grupları üzerinden topluluk ile sürekli temas sağlanmakta ve karar vermede Avalabs ekibi topluluktan gelen önerileri dikkate almaktadır. Bu şekilde desentralizasyon düşüncesine de bağlı kalınmaktadır. Yakında Avalanche platformu üzerinde DEX ve diğer finansal işlemlerin gerçekleştirileceği uygulamalar yaygınlaşacaktır.
Avalanche platformu proof of stake bazlı Avalanche ve Snowman konsensüs protokollerini kullanan 3 zincirden oluşan networkü ile mevcut Ethereum bazlı DeFi projelerini ve gelecekteki diğer blokzinciri temlli finansal projeleri kendi platformu üzerine çalıştırmayı hedeflemektedir (4). Mainnetin başarılı biçimde hayata geçirilmesi bu yolda ilk ve belki de en zor adımdı. Şimdi bu temelin üzerine nelere yapılabilir tartışılmakta, ‘MoneyDance Virtual Summit’ gibi etkinliklerle ve Avalanche-X programı ile yazılım geliştiricilere platform üzerinde arge faaliyetlerine yönelik teşvikler verilmektedir.
Referanslar
2. https://explorer.avax.network/validators
3. https://cointelegraph.com/news/polyient-games-launches-avalanche-based-dex-for-collectibles
