DeFi uygulamalarını kullanırken karşılaşılan problemler ve ufukta görünen çözümler
Blokzinciri teknolojisinin bir ürnü olan DeFi piyasası günden güne büyümeye devam etmekte olan bir dijital piyasa olarak dikkat çekmektedir. Merkeziyetsiz uygulamaların (dApp) bir kısmı aynı zamanda merkeziyetsiz borsa (decentralized exchange- DEX) ve DeFi işlemlerini (borç alma ve verme vb) birlikte yürütmektedir. DeFi pulse verilerine göre 21.08.2020 tarihi itibari ile 6.74B$ seviyesine ulaşmış olan markette popüler uygulamaların çoğu ağırlıklı olarak Ethereum platformunu kullanmaktadır (1). Daha önce de çok sayıda kaynakta değinildiği gibi Ethereum ağında işlem yoğunluğunun artışına sistemin yeterince cevap verememesi, artan işlem maliyetleri, düşük gas fee girilmesi ile işlemin yarıda kalması gibi sorunlar DeFi işlemlerin yaygınlaşmasının önünde engel teşkil etmektedir. Tron platformunu kullanan Oikos.cash ve Just gibi DeFi uygulamaları sıralamada yükseliş göstermektedir (2–3).
Halihazırda çeşitli DeFi uygulamalarına uygun zemin hazırlayan platfomlar arasında Ethereum, Tron, Eos ve Bitcoin sayılabilir. Ancak pratik olarak çok büyük oranda Ethereum blokzinciri kullanılmakta veya ERC20 token kullanımı söz konusu olmaktadır. Ağustos ayı başlarında Neo kurucusu DeFi projeleri geliştirmek için çalıştıklarını bildirmiştir. Bu alanda sorunların çözümüne yönelik girişimler ethereum cephesinde de ethereum 2.0 ile aranmaktadır (4–7).
Yeni bir platform olan Avalanche ‘finansın internetini inşa et’ sloganı ile yola çıkarken DeFi uygulamalarına ev sahipliği yapmayı önceliği olarak konumlandırmıştır. Önümüzde son testneti olan Everest testnet ile akıllı sözleşmeler, kriptopara transferleri, güvenlik gibi konuları son kez test edeceğini açıklayan proje Ağustos 2020 sonunda mainnet yayınlamayı ve nativ tokeni olan AVAX’ın borsalarda listelenmesini planlamaktadır (8–9).
Önceki testneti olan Denali’de çok hızlı işlem gerçekleştirme ve kesin sonlandırma performansını yakalayan, proof of stake bazlı Avalanche ve Snowman konsensüs protokollerini kullanan 3 zincirden oluşan Avalanche ağı mevcut DeFi projelerini ve gelecek projeleri platformunda işletmeyi arzu etmektedir.
DeFi uygulamaları ve DEX alanında Ethereum hakimiyeti mevcut koşulların iyiliştirilmesi mümkün olmazsa uzun süre devam etmeyebileceği gibi DeFi alanının gelişimini de sekteye uğratıp yeni arayışlara yol açacaktır. Mevcut Ethereum ağında hızlandırılmış ve ucuz transferler sağlanması, kapasite artışı bir müddet daha sistemin yürümesini sağlayabilir. Alternatif platformların varlığı gelişimin önünü açacak rekabet ortamından son kullanıcılar da yarar sağlayacaktır. Basit bir örnek olarak bu ay içerisinde test amaçlı olarak bir DEX üzerinden düşük meblağ ile bir coin satın alma işlemi denerken Ethereum transferi masrafının test için satın almayı planladığım coinin değerini de geçmesi nedeni ile gas fee de kısıtlamaya gitmiş bu durumda da hem işlemin gerçekleşmemesi ile beraber iptal olması hem de transfer ücretinin yanması ile sonuçlanmıştı. Bir diğer denemede ise işlemin validatörlerce düşük işlem ücreti nedeni ile gerçekleştirilmemesi nedeni ile işlem günlerce ağda kalmıştı. Bu şekilde göndermeye çalıştığınız coin sistemde sonsuza dek gelmeyebilecek bir sıra bekleme sürecine girebilmektedir.
Bir sistemin yaygın kullanılabilmesi için kolay kullanımı olan, sorunsuz çalışan ve güvenilir özellikte olması olmazsa olmazdır. Markette ekmek almak için kredi kartınızı kasiyere verdiğinizi ve ödem işinin onaylanmasının günlerce sürdüğünü düşünün. O ödeme sistemi bir daha hiç kullanılmazdı. Kredi kartları ön onayı almakta işlemin tamamlanması işi ise birkaç saat ile güne yayılmaktadır. Bu kadar çok kullanılabilir olmalarını hızlı, güvenilir biçimde ödeme yapmaya imkan tanımaları ile yakından ilişkilidir. Kriptoparaların da gündelik yaşamda kullanımı için benzer hızlarda işlemlerin güvenli platformlarca gerçekleştirilmesi ve onaylanması gerekir. DeFi için de aynı şekilde bu tarz bir bekleme sürecini veya geleneksel para transfer sistemlerindeki komisyonlarla yarışacak işlem ücretlerini kimse kabul etmek istemeyecektir. Bu ayrıca DeFi konseptinin felsefesine ve mantığına da aykırı bir durumdur.
Özetle DeFi uygulamalarında hızlı, güvenilir ve maliyeti düşük olan kazanacaktır. Ethereum’un mevcut sistemdeki arızaları giderme konusundaki çabası belirleyici olacaktır. Avalanche platformu test aşamasında bunları karşılama noktasında önemli mesafe almış gibi görünmekte olup sistem tam anlamıyla çalışır hal aldığında gerçek ekosistem verileri durumu net biçimde ortaya koyacaktır.
Kaynaklar
2.https://dappradar.com/defi?utm_source=notifications&utm_medium=button&utm_campaign=defi_page
3. https://www.kriptoarena.com/yazarlar/535/defiye-buyuk-tehdit-ethereum-islem-ucretleri
5. https://www.coindesk.com/bitcoin-defi-japan-smart-contracts
6. https://defiprime.com/ethereum
7. https://neonewstoday.com/interviews/da-hongfei-neo-to-attack-missing-defi-components/
